Phnom Penh – history and history…

Cambodja is een land met een geschiedenis, en wel in twee opzichten. Dat zouden we vandaag leren tijdens de ‘guided tour’ met privétaxibusje en gids. Om 8:30 stipt werden we opgehaald door taxi en gids voor een tocht langs vier belangrijke hoogtepunten in Phnom Penh. We begonnen direct bij het koninklijk paleis en de Zilveren Pagode of Tempel van de Emerald Boeddha zoals de Cambodjanen dit complex zelf noemen. Het paleis was weer pracht en praal zoals we ook in Bangkok hadden gezien, maar iets minder kleurrijk en uitbundig, en ook een andere stijl. Khmer is toch anders en er zitten ook veel Indische invloeden in en daarmee dus ook Hindoeïstische kenmerken.  De Zilveren Pagode is het bijbehorende tempelcomplex en heeft deze naam gekregen omdat de vloer bestaat uit ruim 5200 massief zilveren tegels van anderhalve kilo per stuk! De gids vertelde trots over de geschiedenis van het Khmer-rijk en vermeldde natuurlijk ook het feit dat Cambodja dus veel ouder is dan het koninkrijk Siam, lees Thailand. Nationalisme is hier in de gehele Aziatische regio wijd verspreid.

Daarna reden we de stad uit via wegen die snel slechter werden. Die tocht op zich was al een belevenis. Dure auto’s op slechte wegen, enorme puinhopen, rivieren vol schuim en een splinternieuwe brouwerij volgden elkaar op. Cambodja zit economisch in de lift en maakt natuurlijk gebruik van de economische voordelen van een lage lonenland.

Na een aantal afslagen van de hoofdweg kwamen we bij het Choeung EK Genocidal Center, beter bekend als een van de ‘Killing Fields’. Hier werden 20.000 Cambodjanen op de meest brute wijze vermoord door het paranoïde regime van Pol Pot en de Rode Khmer. Dit gebied is uitgeroepen tot nationaal centrum ter herdenking van die periode en in een gedenk-stoepa midden op het terrein zijn de menselijk resten te zien van mannen, vrouwen en kinderen die hier op werkelijk beestachtige wijze vermoord zijn. Je loopt over het terrein en overal staan borden ‘Don’t step on bones’. Bepaalde delen zijn afgezet omdat het putten waren waarin mensen in massagraven gedood en gedumpt werden. Ik dacht eerst nog dat hier bepaalde resten opzettelijk achtergelaten waren om een beeld te schetsen, maar de werkelijkheid is gewoon weg ongelooflijk gruwelijk. Na een hevige regenbui komen telkens weer nieuwe menselijke resten en kledingstukken aan de oppervlakte, ondanks het feit dat de graven geruimd zijn…. Het is haast ondoenlijk om geen menselijke resten te raken. Emotioneel en stil loop je rond door een gebied waar je letterlijk de resten van een tragedie ziet zonder maar volledig te kunnen bevatten welk leed hier geleden is. Bepaalde details die je hoort kan ik hier niet eens opschrijven, zo gruwelijk en onmenselijk. De resten worden getoond zodat iedereen zal beseffen dat dit opnieuw kan gebeuren, en het verzoek is zelfs om er foto’s van te maken en het verhaal te vertellen. Dat heb ik dus gedaan, met pijn in mijn hart. Maar onbegrip had ik voor het (helaas) Nederlandse meisje dat zich door haar vriend liet fotograferen met de Stoepa op de achtergrond waarin vele schedels en botresten liggen opgeslagen.

Daarna reden we terug naar Phnom Penh voor een bezoek aan de beruchte Tuol Sleng of S21 gevangenis, wat nu het Genocide Museum is. Het is triest te realiseren dat 2 van de 4 hoogtepunten die we vandaag bezochten in Phnom Penh gaan over de zwartste bladzijde in de geschiedenis van Cambodja. Ruim 2 miljoen mensen vonden in die vier jaar de dood, een kwart van de totale bevolking. Iedereen in Cambodja heeft een gezinslid dat vermoord is, of deel uitmaakte van de Rode Khmer… Een diepe wond in de samenleving die waarschijnlijk voor eeuwig een stempel op de ziel van de Cambodjanen zal drukken.

De rest van de dag blijft het bij je, ondanks de fantastische lunch in een mooi modern Khmer-restaurant en de schitterende beelden in het National Museum.